Tlenoterapia domowa to metoda leczenia tlenem w warunkach domowych. Często jest ona jedynym sposobem pozwalającym na pobyt w domu osobom z chorobami układu krążeniowo-oddechowego. Może być ona realizowana różnymi sposobami np. za pomocą butli tlenowych, jednak najwygodniejszą metodą prowadzenia tlenoterapii jest korzystanie z koncentratorów tlenu.

Bezwzględnym wskazaniem do prowadzenia tlenoterapii jest niedotlenienie, które zaobserwować można między innymi jako spadek saturacji (Sp0₂), czyli stopnia wysycenia tlenem krwi, poniżej 94%.

Wskazaniem do prowadzenia domowej tlenoterapii są najczęściej przewlekłe choroby, którym towarzyszy stan niedotlenienia. Są to dolegliwości związane przede wszystkim z trudnościami w oddychaniu i niewydolnością krążenia. Należą do nich na przykład:

– chroniczne zapalenie oskrzeli i astma oskrzelowa,
– przewlekła obturbacyjna choroba płuc (POChP),
– mukowiscydoza,
– schorzenia naczyń wieńcowych,
– stany pozawałowe,
– niedokrwienie mięśnia sercowego,
– niedokrwienie kończyn,
– niedokrwienie mózgu,
– udar mózgu.

Podstawowe zasady wdrażania i prowadzenia tlenoterapii

Tlenoterapia jest formą leczenia i tak jak każde leczenie ma swoje przeciwwskazania. W niektórych jednostkach chorobowych tlen może być stosowany, ale jedynie w ściśle określonych stężeniach np. przy POChP (przewlekłej obturbacyjnej chorobie płuc). W tym przypadku rozpoczęcie tlenoterapii domowej musi odbywać się na zlecenie lekarskie i być monitorowane przez lekarza. Powinien on również określić przez ile godzin dziennie i w jakich ilościach należy podawać choremu tlen. W przypadku domowego leczenia tlenem przydatne jest również posiadanie przez chorego pulsoksymetru – urządzenia pozwalającego na szybkie i proste monitorowanie skuteczności terapii. W trakcie leczenia należy u większości chorych dążyć do uzyskania SpO₂ w granicach 94–98% .

Tlenoterapia w POChP

Przewlekła obturbacyjna choroba płuc, POChP, jest postępującą chorobą polegającą na niecałkowicie odwracalnym ograniczeniu przepływu powietrza przez płuca. Ograniczenie to wynika z procesów chorobowych niszczących drobne drogi oddechowe i miąższ płucny, przy czym jest najczęściej związane z odpowiedzią zapalną układu oddechowego na szkodliwe pyły i substancje, z jakimi chory ma do czynienia w ciągu swojego życia. Najczęstszą przyczyną POChP jest narażenie na dym tytoniowy, ale również i inne czynniki, na przykład substancje drażniące z powietrza, a także stany wrodzone.

Rozpoznanie stawia się na podstawie badania spirometrycznego.

Leczenie ma charakter objawowy. POChP jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania lekarskie mają na celu spowolnienie procesu chorobowego i poprawę komfortu życia chorego.

W przypadku POChP o średnim stanie zaawansowania często włącza się w proces leczenia tlenoterapię domową z wykorzystaniem koncentratorów tlenu  jako element poprawiający komfort życia chorego – zmniejsza ona uczucie duszności. W przypadku POChP w postaci zaawansowanej tlenoterapia domowa prowadzona w wymiarze co najmniej 15h dziennie jest czynnikiem przedłużającym życie chorych.

W sytuacji włączenia w leczenie tlenu dąży się do uzyskania saturacji na poziomie 88-92% przy przepływach 0,5 – 2l/m. Przekraczanie tych wartości w przypadku POChP jest niebezpieczne i może prowadzić do spowolnienia oddechów i nadmiernego zwiększenia retencji dwutlenku węgla we krwi.